ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΤΗ ΦΥΛΑΚΗ ΤΩΝ ΓΡΕΒΕΝΩΝ Ή ΑΛΛΙΩΣ «ΠΟΙΟΣ ΘΑ ΜΑΣ ΦΥΛΑΞΕΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΦΥΛΑΚΕΣ;»

Στις 13 Απριλίου του 2013, στη Φυλακή Φελλίου των Γρεβενών, άνδρες της Ειδικής Κατασταλτικής Αντιτρομοκρατικής Μονάδας (Ε.Κ.Α.Μ)  εισήλθαν  στα κελιά, τους θαλάμους και τους κοινόχρηστους χώρους με σκοπό, όπως αναφέρει το συναφές δελτίο τύπου του Αρχηγείου της Ελληνικής Αστυνομίας, τη διενέργεια αιφνιδιαστικού ελέγχου. Τα περιστατικά που προκάλεσαν θόρυβο είναι τα εξής : Οι άνδρες των ΕΚΑΜ έβγαλαν τους κρατούμενους από τα κελιά τους χτυπώντας τους με γκλοπ και με ηλεκτρικούς εκκενωτές (taser), εξαναγκάζοντάς τους να κινούνται στα τέσσερα, τους έδεσαν και τους μετέφεραν γυμνούς στο γυμναστήριο της φυλακής. Όση ώρα βρίσκονταν εκεί, τα ΕΚΑΜ κατέστρεφαν τα κελιά των κρατουμένων με την επίφαση του ελέγχου. Ιδιαίτερο αποτροπιασμό προκαλούν καταγγελίες για περιστατικά όπου άνδρες της ΕΚΑΜ έσκιζαν οικογενειακές φωτογραφίες, έκαιγαν σημαίες, χλεύαζαν ηλικιωμένους κρατούμενους  και εκτόξευαν ταπεινωτικά  και ρατσιστικά σχόλια. Τα ανωτέρω δεν αποτελούν μεμονωμένο περιστατικό. Ανάλογες εφόδους ΕΚΑΜ υπέστησαν και οι κρατούμενοι των φυλακών Τρικάλων, Μαλανδρίνου, Ιωαννίνων, Δομοκού και Κορυδαλλού. Μάλιστα στην τελευταία φυλακή, οι κρατούμενοι χειροπεδέθηκαν άνευ λόγου και αιτίας, υπομένοντας, στη διάρκεια της νύχτας, τη διεξαγωγή του ελέγχου, στον οποίο δεν ήταν και παρόντες.

Τέτοιες πρακτικές εγείρουν σωρεία ζητημάτων. Αρχικά, ποιος έλεγχος νομιμότητας διεξήχθη, πότε και από ποιον αρμόδιο εισαγγελέα επόπτη της φυλακής, ο οποίος και είναι σύμφωνα με το άρθρο 2 του Σωφρονιστικού Κώδικα και των άρθρων 6 και 7 της  υπουργικής απόφασης 58819/2003  υπεύθυνος επ΄αυτού και για τη δίκαιη μεταχείριση των κρατουμένων, με σεβασμό στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια και σύμφωνα με τα όσα ορίζουν το Σύνταγμα, οι εθνικές και διεθνείς διατάξεις;

 Ακολούθως, ποιος διέταξε την επιχειρησιακή αυτή ενέργεια της ΕΚΑΜ και αν όντως αυτή έγινε κατόπιν διαταγής του Αρχηγού της ΕΛ.ΑΣ; Και πώς μπορούσε η κρίση του οικείου αστυνομικού διευθυντή των Γρεβενών να προδικάσει ότι ένας τυπικός έλεγχος των εσωτερικών χώρων διαβίωσης των κρατουμένων εμπίπτει στην περίπτωση της σοβαρής και εξαιρετικά επικίνδυνης κατάστασης, στοιχεία τα οποία απαιτούνται για τη νομιμότητα της εμπλοκής της μονάδας αυτής σε επιχειρησιακές ενέργειες κατά τη διάταξη του άρθρου 10 του Π.Δ. 161/1988 ( όπως τροποποιήθηκε μεταγενέστερα );

Ποια είναι η νομιμοποιητική βάση της συνεργασίας των Υπουργείων Προστασίας του Πολίτη και Δικαιοσύνης για τη διενέργεια ενός τυπικού ελέγχου ο οποίος δύναται να διενεργηθεί από το φυλακτικό προσωπικό σύμφωνα με τα οριζόμενα στον Σωφρονιστικό Κώδικα; Είναι αν μη τι άλλο ξεκάθαρο στα σωφρονιστικά νομοθετήματα πως η έρευνα των κελιών, των θαλάμων και των υπόλοιπων χώρων διενεργείται από τους υπαλλήλους του φυλακτικού προσωπικού (άρθρα 10, 36, 59  της ανωτέρω υπουργικής απόφασης και άρθρο 117 των μεταβατικών διατάξεων του Ν. 2776/1999).

 Επιπλέον δε, ο αρμόδιος εισαγγελέας επόπτης ( και εάν συντρέχουν λόγοι κατεπείγοντος όταν απουσιάζει αυτός, το Συμβούλιο Φυλακής ή ο Διευθυντής ή ο Αρχιφύλακας ) είναι ο υπεύθυνος να καλεί την αστυνομική δύναμη προς παροχή συνδρομής μονάχα σε περιπτώσεις περιοριστικά αναφερόμενες στο νόμο, ήτοι στην περίπτωση εκδήλωσης ομαδικής απείθειας, στάσης ή αντίστασης κρατουμένων και προς αποκατάσταση της ασφάλειας και τάξης  (άρθρο 65 Σωφρονιστικού Κώδικα, άρθρο 7, 27,37, 57 της ως άνω υπουργικής απόφασης).

Επιπροσθέτως, σύμφωνα με ποιες έκτακτες περιστάσεις αντιμετωπίστηκαν ως μη αρκούντα τα όσα προβλέπονται σχετικά με την σύμπραξη των αστυνομικών δυνάμεων; Ακόμα και αν παραβλέπαμε το γεγονός ότι δεν συντρέχει εν προκειμένω καμία περίπτωση ανάγκης αποκατάστασης της τάξης με τη συνδρομή αστυνομικής δύναμης, η διενέργεια τακτικού ελέγχου από επίλεκτες αστυνομικές δυνάμεις ούτε προβλέπεται, ούτε δικαιολογείται, πολλώ δε μάλλον όταν στη διενέργεια ελέγχων στους χώρους κράτησης και προς αποκάλυψη απαγορευμένων αντικειμένων παρέχεται η ευχέρεια σύμπραξης της Υπηρεσίας Εξωτερικής Φρούρησης των φυλακών (άρθρο 10 του Π.Δ. 215/2006).

Εξετάζοντας, ειδικότερα, την ουσία των γεγονότων, είναι εμφανές, από τις περιγραφές των καταγγελλομένων, ότι οι κρατούμενοι πριν την είσοδο της ΕΚΑΜ δεν προέβησαν σε καμία ενέργεια ή προσπάθεια διασάλευσης της ευταξίας. Παρόλα αυτά, κρίθηκε αναγκαία η εφαρμογή του έσχατου μέτρου ελέγχου των φυλακισμένων και στην πιο ακραία της μορφή. Οι αστυνομικοί, υποβοηθούμενοι από τις παραλείψεις του εισαγγελέα, του Διευθυντή και του σωφρονιστικού προσωπικού και των λοιπών αστυνομικών που βρίσκονταν στο χώρο, έκαναν χρήση όπλων, και μάλιστα όπλων ακινητοποίησης των κρατουμένων  (taser), χωρίς να συντρέχουν οι προϋποθέσεις χρήσης τους, όπως τις ορίζει το άρθρο 3 του Ν. 3169/2003 (  να υφίσταται ένοπλη επίθεση ή απόπειρα χρήσης βίας ) και όπως επιβάλλουν οι συνταγματικοί κανόνες του σεβασμού της ανθρώπινης ζωής, ακεραιότητας και αξιοπρέπειας.

Είμαστε στη δυσάρεστη θέση να παραθέτουμε θεμελιακές διατάξεις του Συντάγματος, όπως της διάταξης του άρθρου 2 όπου θεσπίζεται πως ο σεβασμός της αξίας του ανθρώπου αποτελεί την πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας, του άρθρου 5 παρ. 2, όπου ορίζεται πως όλοι όσοι βρίσκονται στην ελληνική επικράτεια απολαμβάνουν την απόλυτη προστασία της ζωής, της τιμής και της ελευθερίας τους χωρίς διάκριση εθνικότητας, φυλής, γλώσσας και θρησκευτικών ή πολιτικών πεποιθήσεων, καθώς και του άρθρου 2 του Σωφρονιστικού Κώδικα σύμφωνα με το οποίο, κατά τη μεταχείριση των κρατούμενων, διασφαλίζεται ο σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και, τέλος, του άρθρου 4 όπου ορίζεται ότι κατά την εκτέλεση της ποινής δεν περιορίζεται κανένα άλλο δικαίωμα των κρατουμένων εκτός από το δικαίωμα στην προσωπική ελευθερία.

Όσο συχνές και να είναι οι πρακτικές του ελληνικού κράτους που αποτελούν βασανιστήρια, αδυνατούμε να σιωπήσουμε και να μην αντιδρούμε. Όσο και αν στα πλαίσια εφαρμογής του νέου κατασταλτικού δόγματος, επιχειρείται μια προσπάθεια «αποδοχής» των βασανιστηρίων σαν ένας τρόπος, ίσος μεταξύ άλλων, για την διασφάλιση του «υπέρτερου» πλέον αγαθού, αυτού της ασφάλειας, τούτο γίνεται κατά ευθεία παραβίαση των άρθρων 3 της ΕΣΔΑ, όπως κυρώθηκε με τον Ν.Δ. 53/1974, του άρθρου 7 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα, όπως κυρώθηκε με το Ν. 2462/1997 και της Σύμβασης του ΟΗΕ κατά των Βασανιστηρίων και Άλλων Τρόπων Σκληρής, Απάνθρωπης ή Ταπεινωτικής Μεταχείρισης ή Τιμωρίας. Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί, ειδικότερα ως προς τη χρήση ηλεκτρικών εκκενωτών τύπου taser, ότι η επιτροπή κατά των Βασανιστηρίων του ΟΗΕ έχει, ήδη από το 2007, κρίνει ότι η χρήση τους αποτελεί μορφή βασανισμού, βάσει των επιπτώσεων που εκ φύσεως έχει σε διανοητικό και σωματικό επίπεδο, καθώς  προκαλεί οξύ πόνο και ενδεχομένως θάνατο ( CAT/C/PRT/CO/4
22 novembre 2007 ). Ας μη λησμονούμε και την απαξία που επιφυλάσσει για τα βασανιστήρια ο εθνικός νομοθέτης, καθώς ο ποινικός τους κολασμός είναι ιδιαίτερα αυξημένος (άρθρο 137^Α επ. Π.Κ). Η διενέργεια εξάλλου πειθαρχικής προκαταρτικής εξέτασης που με τόσο ζήλο διακηρύχτηκε από το Υπουργείο, μετά τη δημοσιοποίηση όλων των παραπάνω, καταφάσκει τον παράνομο χαρακτήρα των καταγγελλομένων στην περίπτωση των Γρεβενών. Αν μη τι άλλο, η πληθώρα καταδικαστικών αποφάσεων του ΕΔΔΑ για παραβίαση του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ, από τη μεριά του ελληνικού κράτους, το οποίο και απαγορεύει κατά απόλυτο τρόπο την επιβολή βασανιστηρίων ή ποινών απάνθρωπων και εξευτελιστικών, μόνο έκπληξη δεν μας προκαλεί.

Συνοψίζοντας, θεωρούμε ότι εξάγεται από τα παραπάνω, ως αναγκαίο συμπέρασμα, πως ο αρμόδιος για τον έλεγχο της νομιμότητας εισαγγελέας επόπτης της φυλακής των Γρεβενών -και των λοιπών φυλακών- παρέλειψε παρανόμως να εμποδίσει την είσοδο της ΕΚΑΜ και λοιπών αστυνομικών στη φυλακή, καθώς απουσίαζε πλήρως οποιοδήποτε νομικό έρεισμα και κυρίως, καμία κατάσταση εκτάκτου ανάγκης διασάλευσης της τάξης της φυλακής, αλλά αντίθετα συμμορφώθηκε με μία διαταγή που στερείται νομικής βάσης του υπουργού Δικαιοσύνης, ο οποίος ευαγγελίζεται να καταστήσει τη φυλακή περιφερειακή υπηρεσία του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη.

Στην ήδη δύσκολη συνθήκη της στέρησης της φυσικής ελευθερίας, στην ήδη ζοφερή κατάσταση που επικρατεί στις ελληνικές φυλακές έρχεται να προστεθεί ένα μέτρο, το οποίο κατά το πώς εξαγγέλλεται, επιδιώκεται να γίνει ο κανόνας μέσα από τακτικούς περιοδικούς ελέγχους που θα διενεργούνται από την ΕΚΑΜ, το οποίο και στοχεύει στην καλλιέργεια κλίματος τρομοκρατίας και φόβου καθώς και στην παγίωση φασιστικών πρακτικών. Η αντικατάσταση του φυλακτικού προσωπικού, από μία επίλεκτη αστυνομική δύναμη για τη διενέργεια τυπικών ελέγχων, δεν οφείλεται στην ανικανότητα των τελευταίων να εντοπίσουν «ιδιαίτερα επικίνδυνα» αντικείμενα όπως κινητά τηλέφωνα και hands free, αλλά συντελείται προκειμένου να δημιουργήσει μια τεχνητή κρίση, υιοθετώντας το «δόγμα του Σοκ» ώστε, αιφνιδιάζοντας τα άτομα με τη δημιουργία μιας νέας και εξαιρετικής συνθήκης, να τους στερήσει ολοκληρωτικά το δικαίωμα έκφρασης και αντίδρασης στα επικείμενα ολοκληρωτικά μέτρα.

Οι προηγούμενες αποδράσεις δεν αποτέλεσαν τίποτε παραπάνω για το Υπουργείο από μια καλή αφορμή να εναρμονιστεί με τον τρόπο που ασκείται πλέον η καταστολή όπως γίνεται και στην αντιμετώπιση κοινωνικών αντιδράσεων ( χαρακτηριστικές το τελευταίο διάστημα ήταν,  τόσο η περίπτωση της σύλληψης μέσα σε ιδιωτικές οικίες, από άνδρες της ΕΚΑΜ των κατοίκων της Ιερισσού που αντιτίθενται στη λειτουργία μεταλλείων, όσο και οι εκκενώσεις καταλήψεων από πάνοπλους άνδρες της ΕΚΑΜ ).

Η διενέργεια πειθαρχικής έρευνας για τα ανωτέρω, μόνο εντυπώσεις προσπαθεί να προκαλέσει, όταν το ίδιο το υπουργείο χορήγησε εκ των προτέρων, το δικαίωμα σε οποιοδήποτε αστυνομικό βρέθηκε στο εσωτερικό της φυλακής, να πράττει και να φέρεται κατά το δοκούν, εκμεταλλευόμενος μάλιστα την ισχύ του οπλισμού που καταχρηστικά προέτασσε κατά άοπλων κρατουμένων.

Η δημιουργία κελιών δεν είναι μόνο μια χωροταξική διάρθρωση της σωφρονιστικής αρχιτεκτονικής αλλά και ένας χώρος όπου εκεί οι κρατούμενοι έχουν διεκδικήσει να εκφράζουν την ιδιωτικότητα τους, σε ένα ούτως ή άλλως ασφυκτικό πλαίσιο.

Περιπτώσεις όπως οι αναφερόμενες παραπάνω, όπου άνδρες της ΕΚΑΜ βασάνιζαν κρατούμενους σωματικά αλλά και ψυχικά, σκίζοντας οικογενειακές φωτογραφίες και καταστρέφοντας άλλα προσωπικά αντικείμενα, διαλύουν κάθε αυταπάτη σχετικά με την έλλειψη ταύτισης των πρακτικών και στοχεύσεων του ελληνικού κράτους με τακτικές που παραπέμπουν σε αλλοτινά και αλγεινά απολυταρχικά καθεστώτα. Επιβεβαίωση της σταθερής αυτής πολιτικής του ελληνικού κράτους, συνιστά το γεγονός πως, παρόλη τη δημόσια κατακραυγή που ακολούθησε την αποκάλυψη των γεγονότων στη φυλακή των Γρεβενών, οι άνδρες της ΕΚΑΜ συνέχισαν απτόητοι το έργο τους, εισβάλλοντας και στη φυλακή Νιγρίτας Σερρών λίγες μέρες μετά. 

Για όλους αυτούς τους λόγους, απαιτούμε την άμεση παύση αυτού του μέτρου της εισόδου της ΕΚΑΜ στις φυλακές αλλά και κάθε βασανιστικής πρακτικής ενάντια σε κρατούμενους.

ΝΟΜΙΚΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΩΝ

Επικοινωνία με τους νομικούς της ομάδας και παροχή συμβουλευτική βοήθειας για τους μήνες Απρίλιο και Μάιο καθημερινά στο τηλέφωνο επικοινωνίας : 6989293042