Δευτέρα 11 Νοεμβρίου 2013

Για την περίπτωση της απαγόρευσης αδειών εξόδου από τη φυλακή λόγω ποινικής εκκρεμότητας




Το Νομικό παρατηρητήριο έλαβε σε γνώση του πως ο κρατούμενος Σπυρίδων Στρατούλης ξεκίνησε απεργία πείνας και διαμαρτύρεται με δημόσιο έγγραφο για το περιεχόμενο της εισαγγελικής πρότασης επί της παραπομπής του σε δικαστήριο, με βάση, όπως ισχυρίζεται, ανύπαρκτες ενδείξεις ενοχής  του. Εάν και αφέθηκε ελεύθερος από τον Ανακριτή, χωρίς την επιβολή, δηλαδή περιοριστικών όρων, δεν μπορεί,όπως αναφέρει, να λάβει άδεια, εάν και του έχουν χορηγηθεί ήδη δέκα άδειες εξόδου και των οποίων έχει κάνει καλή χρήση.
Κρίνουμε πως μερικές φορές είναι προβληματικό πως οι κατηγορούμενοι παραπέμπονται χωρίς προηγούμενη έκδοση βουλεύματος του Δικαστικού Συμβουλίου, με απευθείας παραπομπή στο ακροατήριο. Όπως, επίσης, εμπόδια προκαλούνται στην περίπτωση της στέρησης των ενδίκων μέσων κατά του βουλεύματος που παραπέμπει μεταξύ άλλων τον κατηγορούμενο σε ακροατήριο, όπως και με την εξαιρετική, εάν όχι αδύνατη πλέον, περίπτωση του Δικαστικού Συμβουλίου να δεχτεί την αυτοπρόσωπη παρουσία του κατηγορουμένου και του συνηγόρου του κατά τη συνεδρίαση του,  σε θέματα και  « ουσίας » όπως είναι το ζήτημα της κρίσης εάν πρέπει να στηριχτούν κατηγορίες σε δημόσια δίκη.
Κρισιμότερο, όμως στο παρόν, θεωρούμε, πως με αφορμή την περίπτωση του κρατουμένου Σπυρίδωνα Στρατούλη, πρέπει να τοποθετηθούμε, όσον αφορά την ερμηνεία του άρθρου 55 του Σωφρονιστικού Κώδικα.
Σύμφωνα λοιπόν, με τη διάταξη του άρθρου 55, «1. Οι τακτικές άδειες χορηγούνται εφόσον: «1. Ο κατάδικος έχει εκτίσει το ένα πέμπτο της ποινής του χωρίς ευεργετικό υπολογισμό ημερών ποινής λόγω εργασίας και η κράτηση έχει διαρκέσει τουλάχιστον τρεις μήνες. Σε περίπτωση έκτισης ποινής ισόβιας κάθειρξης, η κράτηση πρέπει να έχει διαρκέσει τουλάχιστον οκτώ έτη. Κατ` εξαίρεση, σε αυτόν που καταδικάστηκε σε ποινή πρόσκαιρης κάθειρξης για παράβαση της παρ. 2 του άρθρου 380 του Ποινικού Κώδικα, τακτικές άδειες χορηγούνται εφόσον έχει εκτίσει τα δύο πέμπτα της ποινής του χωρίς ευεργετικό υπολογισμό ημερών ποινής λόγω εργασίας και η κράτηση έχει διαρκέσει τουλάχιστον δύο έτη.( Το τρίτο εδάφιο της παρ.1 καταργήθηκε με την παρ.1β   άρθρου 100  Ν.4139/2013, ΦΕΚ Α 74/20.3.2013.) Αν στον κατάδικο έχουν επιβληθεί περισσότερες ποινές κατά της ελευθερίας και δεν έχει γίνει προσμέτρηση τους σε μια συνολική ποινή, κατά το άρθρο 94 του Ποινικού Κώδικα, για τον υπολογισμό της ποινής που έχει εκτιθεί κατά την έννοια της παρούσας διάταξης, λαμβάνεται υπόψη το άθροισμα των επί μέρους ποινών. Σε περίπτωση ποινικού σωφρονισμού, απαιτείται ο εφηβικής ή μετεφηβικής ηλικίας κατάδικος να έχει εκτίσει το ένα πέμπτο του περιορισμού που του έχει επιβληθεί χωρίς ευεργετικό υπολογισμό ημερών ποινής λόγω εργασίας και η κράτηση έχει διαρκέσει τουλάχιστον τρεις μήνες. (Το στοιχείο 1 της παρ.1, όπως αυτό είχε αντικατασταθεί με το άρθρο 2 Ν.2943/2001, ΦΕΚ Α 203, και τροποποιηθεί  με το άρθρο 21 Ν.3727/2008, ΦΕΚ Α 257, αντικαταστάθηκε ως άνω με το άρθρο 77 Ν.4139/2013, ΦΕΚ Α 74/20.3.2013.) (2) Δεν εκκρεμεί κατά του καταδίκου ποινική διαδικασία για αξιόποινη πράξη σε βαθμό κακουργήματος (3) Εκτιμάται ότι δεν υπάρχει κίνδυνος τελέσεως, κατά τη διάρκεια της άδειας, νέων εγκλημάτων. (4) Συντρέχουν λόγοι που δικαιολογούν την προσδοκία ότι δεν υπάρχει κίνδυνος φυγής και ότι ο κρατούμενος δεν θα κάνει κακή χρήση της αδείας του (…).
Θεωρούμε πως, το εκάστοτε αρμόδιο, για τη χορήγηση τακτικής άδειας εξόδου από τη φυλακή, Πειθαρχικό Συμβούλιο του καταστήματος κράτησης,  δεν θα πρέπει να ερμηνεύει την ως άνω διάταξη κατά τρόπο ώστε να στερείται ο κρατούμενος τις άδειες εξόδου του σε περίπτωση που πληροί τις λοιπές προϋποθέσεις που θέτει ο Σωφρονιστικός Κώδικας, ειδικότερα δε, όταν έχει λάβει επανειλημμένες άδειες στο παρελθόν, των οποίων έκανε καλή χρήση. Σε κάθε περίπτωση, ο αρμόδιος ανακριτής, με τη σύμφωνη γνώμη του εισαγγελέα, εάν και εφόσον είχε κρίνει τον κρατούμενο ως ύποπτο φυγής ή τέλεσης νέων αδικημάτων (κριτήρια που λαμβάνουν υπόψη τους τόσο ο ανακριτής, κατ’ αρ. 282 ΚΠΔ, όσο και  τα αρμόδια συμβούλια προκειμένου να κρίνουν αν θα χορηγηθεί ή όχι τακτική άδεια σε κρατούμενο), θα  είχε επιβάλει την προσωρινή του κράτηση. Πολλώ δε μάλλον όταν δεν έχει επιβληθεί κανένας από τους προβλεπόμενους περιοριστικούς όρους που θα μπορούσαν να επιβληθούν στον απολογούμενο. Η ερμηνεία, η οποία κατά κόρον εφαρμόζεται από τα Πειθαρχικά Συμβούλια και οδηγεί στην “αυτόματη” αποστέρηση των αδειών εξόδου των κρατουμένων, καθώς, σε περιπτώσεις όπως η ανωτέρω, τα ίδια τα μέλη των συμβουλίων συμβουλεύουν τους κρατούμενους να μην υποβάλλουν καν αίτηση, αποτελεί αυθαίρετη κρίση που ευθέως θέτει υπό αμφισβήτηση και τρόπον τινά παρακάμπτει την απόφαση του ανακριτή, ο οποίος γνωρίζοντας σαφώς την ποινική κατάσταση του απολογούμενου αποφάσισε πως δεν συντρέχει λόγος για την επιβολή του επαχθέστερου μέτρου δικονομικού καταναγκασμού, ήτοι αυτού της προσωρινής κράτησης. Συνεπώς, κατά αυτό τον τρόπο, οι κρατούμενοι στερούνται τις άδειές τους, τις τόσο σημαντικές για τους ίδιους (για την ψυχολογική τους επιβίωση, τη διατήρηση των δεσμών τους με τον «έξω κόσμο» και τις οικογένειές τους και την προετοιμασία για την αποφυλάκισή τους), όσο και για το κατάστημα.
Παρατηρούμε πως πολλοί κρατούμενοι που δεν κρατούνται προσωρινά για μία ποινική υπόθεση και είναι καταδικασθέντες για κάποια άλλη, αναμένουν για χρόνια τη διεξαγωγή μίας δίκης που θα τους δώσει την ευκαιρία να ζητήσουν τη χορήγηση τακτικής άδειας εξόδου τους, με συνέπεια να καταστρατηγείται η εφαρμογή του ευνοϊκού αυτού μέτρου.
Το σχέδιο του νέου σωφρονιστικού κώδικα που δεν έχει εισαχθεί προς ψήφιση μέχρι σήμερα, όπως είναι διατυπωμένο και εμφανίζεται ηλεκτρονικά στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, μετά την ολοκλήρωση της δημόσιας διαβούλευσης, φαίνεται να αποκαθιστά το αληθινό, κατά την κρίση μας, νόημα του σωφρονιστικού νομοθέτη. Έτσι, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 53 του νομοσχεδίου, μεταξύ άλλων, ορίζεται ότι για την χορήγηση της τακτικής άδειας, προϋπόθεση  συνιστά να μην : « 2)  εκκρεμεί κατά του καταδίκου ποινική διαδικασία για αξιόποινη πράξη σε βαθμό κακουργήματος που να αποτελεί λόγο κράτησης ».
Φρονούμε λοιπόν, πως θα έπρεπε να ερμηνεύεται η διάταξη του άρθρου 55 του ισχύοντος Σωφρονιστικού Κώδικα κατά τρόπο ώστε εάν, κάποιος κρατούμενος δεν κρατείται προσωρινά για κάποια ποινική υπόθεση που εκκρεμεί σε βάρος του και έχει απολογηθεί σχετικά με αυτή και εμφανιστεί ενώπιον του αρμόδιου Ανακριτή - ο οποίος δηλαδή έκρινε πως δε συντρέχει η περίπτωση επιβολής προσωρινής κράτησης - να μπορεί να λάβει άδεια εξόδου εφ΄όσον πληροί τις υπόλοιπες προϋποθέσεις του νόμου.
Για τους λόγους αυτούς, ζητούμε την παρέμβαση των Εισαγγελικών και Δικαστικών Αρχών, προκειμένου να ερμηνευτεί η διάταξη του άρθρου 55 του Σωφρονιστικού Κώδικα ούτως  ώστε να χορηγούνται άδειες εξόδου των κρατουμένων από τη φυλακή και στην περίπτωση που εκκρεμεί κατά του καταδίκου ποινική διαδικασία για αξιόποινη πράξη σε βαθμό κακουργήματος που δεν αποτελεί λόγο κράτησης.
Θα ήταν εξίσου σημαντικό να διορθωθεί με νομοθετική παρέμβαση, η κακότεχνη διατύπωση του άρθρου 55 του Σωφρονιστικού Κώδικα με σκοπό την αποκατάσταση του αληθινού, κατά την κρίση μας, πνεύματος του σωφρονιστικού νομοθέτη και να τεθεί προς ψήφιση το σχέδιο του νέου σωφρονιστικού κώδικα, όπως διατυπώθηκε μετά από νομοθετική πρωτοβουλία του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου