Για τις συνθήκες κράτησης στο νοσοκομείο κρατουμένων Κορυδαλλού - επιστολή του κρατουμένου Σάββα Ξηρού

Στο Νομικό Παρατηρητήριο εστάλη η παρακάτω επιστολή του Σάββα Ξηρού, την οποία αναδημοσιεύουμε αυτούσια. Ο Σάββας Ξηρός κρατείται στο νοσοκομείο παρά την κρισιμότατη κατάσταση της υγείας του η οποία επιβάλλει, εδώ και χρόνια, τη νοσηλεία του σε "πραγματικό" νοσοκομείο και τη διακοπή εκτέλεσης της ποινής του. 

" ΧΩΜΑΤΕΡΗ ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΥ

Ο υπερπληθυσμός σε όλες τις φυλακές της χώρας και η ταυτόχρονη μείωση του κόστους κράτησης τα τελευταία χρόνια, με τις περικοπές στη σίτιση, τη θέρμανση και τα είδη καθαριότητας, ευνοούν ένα πλήθος ασθενειών και παθήσεων, που απαντώνται εν είδει επιδημίας σε κλειστούς χώρους, με συνέπεια και το Νοσοκομείο Κρατουμένων να ασφυκτιά. Στο συγκεκριμένο χώρο συσσωρεύονται άνθρωποι ασθενείς, ανάπηροι, χρονίως πάσχοντες, εξαρτημένοι και ταυτόχρονα κρατούμενοι. Η διττή αυτή ιδιότητα αποκλείει την επαρκή νοσηλεία σε οποιοδήποτε δημόσιο νοσοκομείο.

Για να γίνει αυτό κατανοητό, θα πρέπει να σκεφτούμε ότι το κάθε νοσοκομείο είναι ένας οργανισμός με ιεραρχική δομή, με το κάθε σκέλος του να έχει απόλυτα καθορισμένες δικαιοδοσίες και αρμοδιότητες, ειδικές ρυθμίσεις για την εσωτερική λειτουργία, ενώ υπάρχουν ακόμα και άγραφοι κανόνες συμπεριφοράς, όπως π.χ. ότι όταν μιλάει ο καθηγητής, οι άλλοι σιωπούν. Όταν, λοιπόν, χρειαστεί να νοσηλευτεί ένας κρατούμενος, τότε τον πρώτο λόγο τον έχει η φρουρά, που εκ των πραγμάτων αποτελεί ξένο σώμα σ’ αυτό τον οργανισμό και μάλιστα με υπερεξουσίες. Έχει δικαίωμα να ελέγχει τον καθηγητή, να διαμορφώνει το πρόγραμμά του, να προβαίνει σε επιλεκτικές απαγορεύσεις στο προσωπικό, να αλλάζει τη σειρά προτεραιότητας των εξεταζομένων, να ερευνά προσωπικούς χώρους, να επιβάλλει την παρουσία ενόπλων οπουδήποτε, διαταράσσοντας την ομαλή λειτουργία του νοσοκομείου. Άλλο ένα ισχυρό αντικίνητρο για πλήρη νοσηλεία είναι και η ευθυνοφοβία, λόγω του ότι η διπλή ιδιότητα του ασθενή-κρατούμενου θέτει τον γιατρό υπόλογο για κάθε πράξη ή παράλειψη που θα είχε αντίκτυπο στην κράτηση. Εκτός αυτού, ο γιατρός πολλές φορές βρίσκεται σε δίλημμα να καταφύγει σε μία χρονοβόρα ιατρική επέμβαση ή να αναλάβει κάποιο ρίσκο με την αναβολή της, προκειμένου να μην αντιπαρατεθεί με τις αρχές, εφόσον και η φρουρά, επίσης λόγω ευθυνοφοβίας, προτιμά –ενίοτε και προκαλεί– την όσο το δυνατόν ταχύτερη επιστροφή του κρατούμενου εντός των τειχών.

Η μόνη άμυνα απέναντι σε μια τέτοια αναταραχή είναι η απλή, όσο και ανεύθυνη, αποπομπή του ασθενή-κρατούμενου χωρίς πλήρη νοσηλεία. Έτσι, μετά τις απολύτως αναγκαίες ιατρικές πράξεις για παθήσεις που ενέχουν άμεσο κίνδυνο ζωής, ή μετά από διάγνωση που αποκλείει το παραπάνω, συμπληρώνεται το εξιτήριο, με άλλοθι ότι ο ασθενής ούτως ή άλλως επιστρέφει σε νοσοκομείο - αυτό των κρατουμένων.

Σε ένα νοσοκομείο όμως που συνωστίζονται άνθρωποι με ποικίλες παθήσεις, χωρίς επάρκεια φαρμάκων, με υποτυπώδη παρουσία γιατρών ή νοσηλευτικού προσωπικού, χωρίς μηχανήματα, χωρίς εργαστήρια, χωρίς χειρουργείο, χωρίς ούτε καν ένα ασθενοφόρο για επείγοντα περιστατικά. Ένα νοσοκομείο κατ’ όνομα, που χαρακτηρίζεται από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ως «αναρρωτήριο».

Εδώ, σε κάθε περίπτωση, το εξιτήριο από το δημόσιο νοσοκομείο που προηγήθηκε, επωμίζεται και την ευθύνη ώστε να διακοπεί η περαιτέρω νοσηλεία ή διερεύνηση των προβλημάτων υγείας και ο κρατούμενος να επιστρέψει στη φυλακή του. Στην περίπτωση δε που η φυλακή του αδυνατεί να του προσφέρει την απαραίτητη ιατρική φροντίδα, τότε επιστρέφει και εγκλωβίζεται χρονίως στο, μοναδικό για όλες τις φυλακές της Ελλάδας, Νοσοκομείο Κρατουμένων. Στο εξής θα επισκέπτεται δημόσιο νοσοκομείο όχι για πρόληψη, που είναι άγνωστη λέξη για τις φυλακές, αλλά μόνο σε οξεία επιδείνωση, όταν δηλαδή κατά κανόνα έχει ήδη συντελεστεί μια νέα, μη αναστρέψιμη βλάβη. Έτσι, λόγω ανύπαρκτου ή απαρχαιωμένου νομικού πλαισίου για την ανήκεστη βλάβη και για τη νοσηλεία, ή λόγω μη εφαρμογής του υπάρχοντος, οδηγούμαστε ένας ένας,  σταδιακά, προς τον «Θάλαμο 9», που είναι ο θάλαμος μελλοθανάτων.

Ο νόμος για την ανήκεστη βλάβη έχει θεσπιστεί με γνώμονα τον τρόπο λειτουργίας των νοσοκομείων πριν από αρκετές δεκαετίες, όταν θύμιζαν περισσότερο ξενοδοχεία. Όταν, για παράδειγμα, για μια απλή σκωληκοειδίτιδα έπρεπε ο ασθενής να παραμείνει στο νοσοκομείο έως και δέκα μέρες, ενώ σήμερα φεύγει εντός του εικοσιτετραώρου. Ο υπάρχων νόμος απαιτεί την πολύμηνη παραμονή του ασθενή σε δημόσιο νοσοκομείο, πριν επιτρέψει υποβολή αίτησης για κατ’ οίκον νοσηλεία, τον μόνο ενδεδειγμένο σήμερα τρόπο για έναν χρονίως πάσχοντα, καθώς μόνο τότε χάνει τη διπλή ιδιότητα-εμπόδιο του ασθενή-κρατούμενου και μπορεί να έχει πλήρη και απρόσκοπτη πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας. Παρ’ όλα αυτά, ακόμα κι έτσι, τα δικαστήρια δεν αναγνωρίζουν ως τέτοια την παραμονή μας στο Νοσοκομείο Κρατουμένων, θεωρώντας το, κατά το προφανές, ως αναρρωτήριο. Σύμφωνα όμως με τον Σωφρονιστικό Κώδικα, ένας κρατούμενος μπορεί να παραμείνει στο αναρρωτήριο μέχρι σαράντα μέρες. Μετά είτε επιστρέφει υγιής στη φυλακή του, είτε, διαφορετικά, παραπέμπεται σε νοσοκομείο.  Το πρόβλημα αυτό ξεπερνιέται τυπικά –εις βάρος πάντα των ασθενών-κρατουμένων– όταν το εν λόγω αναρρωτήριο φέρει υποκριτικά την ταμπέλα «νοσοκομείο», μια ασάφεια που η ερμηνεία της επαφίεται σε κάθε περίπτωση στη διακριτική ευχέρεια των δικαστηρίων.

Με λίγα λόγια, το νομικό κενό στο θέμα της νοσηλείας κρατουμένων καλύπτεται απ’ αυτό τον επικίνδυνο παραλογισμό και, παράλληλα, το νομικό κενό για την ανήκεστη βλάβη οδηγεί νομοτελειακά στον «Θάλαμο 9», με την έλλειψη του αναγκαίου και εξειδικευμένου προσωπικού και μέσων να επιταχύνει αυτή την κατάληξη.

Το πρόβλημα, επομένως, δεν λύνεται με έναν εν μέρει ανθρωπιστικό, εν μέρει εκδικητικό νόμο-λαχείο, που θα κληρώνει στον λήγοντα της ποινής, αποβλέποντας μόνο στην εφήμερη αποσυμφόρηση, ούτε με έναν νόμο που θα εντάσσει τυπικά το υπάρχον νοσοκομείο κρατουμένων στον ΕΟΠΥY. Άλλωστε, τυπικά είναι ενταγμένο ήδη εδώ και χρόνια και στο ΕΣΥ.

Χρειάζονται πραγματικές λύσεις. Το νοσοκομείο να είναι νοσοκομείο, όπως αυτά που γνωρίζουμε, η νοσηλεία να επεκτείνεται και πέρα από τον σημερινό αγώνα επιβίωσης και ο νόμος για την ανήκεστη βλάβη να θεσπιστεί με βάση τη σύγχρονη πραγματικότητα.

Και αν ο φόβος των αρχών είναι μην τυχόν και αποφυλακιστούν εγκληματίες νωρίτερα απ’ ότι ούτως ή άλλως θα αποφυλακίζονταν, ας φροντίσουν όσο τους έχουν στα χέρια τους να τους δώσουν ευκαιρίες για το αντίθετο. Διαφορετικά, τουλάχιστον ας μην παραδέχονται ξεδιάντροπα ότι το σωφρονιστικό τους σύστημα παράγει εγκληματίες."

Σάββας Ξηρός

Ν.Κ. Κορυδαλλού

11/3/2014