Δευτέρα 11 Νοεμβρίου 2013

Για την περίπτωση της απαγόρευσης αδειών εξόδου από τη φυλακή λόγω ποινικής εκκρεμότητας




Το Νομικό παρατηρητήριο έλαβε σε γνώση του πως ο κρατούμενος Σπυρίδων Στρατούλης ξεκίνησε απεργία πείνας και διαμαρτύρεται με δημόσιο έγγραφο για το περιεχόμενο της εισαγγελικής πρότασης επί της παραπομπής του σε δικαστήριο, με βάση, όπως ισχυρίζεται, ανύπαρκτες ενδείξεις ενοχής  του. Εάν και αφέθηκε ελεύθερος από τον Ανακριτή, χωρίς την επιβολή, δηλαδή περιοριστικών όρων, δεν μπορεί,όπως αναφέρει, να λάβει άδεια, εάν και του έχουν χορηγηθεί ήδη δέκα άδειες εξόδου και των οποίων έχει κάνει καλή χρήση.
Κρίνουμε πως μερικές φορές είναι προβληματικό πως οι κατηγορούμενοι παραπέμπονται χωρίς προηγούμενη έκδοση βουλεύματος του Δικαστικού Συμβουλίου, με απευθείας παραπομπή στο ακροατήριο. Όπως, επίσης, εμπόδια προκαλούνται στην περίπτωση της στέρησης των ενδίκων μέσων κατά του βουλεύματος που παραπέμπει μεταξύ άλλων τον κατηγορούμενο σε ακροατήριο, όπως και με την εξαιρετική, εάν όχι αδύνατη πλέον, περίπτωση του Δικαστικού Συμβουλίου να δεχτεί την αυτοπρόσωπη παρουσία του κατηγορουμένου και του συνηγόρου του κατά τη συνεδρίαση του,  σε θέματα και  « ουσίας » όπως είναι το ζήτημα της κρίσης εάν πρέπει να στηριχτούν κατηγορίες σε δημόσια δίκη.
Κρισιμότερο, όμως στο παρόν, θεωρούμε, πως με αφορμή την περίπτωση του κρατουμένου Σπυρίδωνα Στρατούλη, πρέπει να τοποθετηθούμε, όσον αφορά την ερμηνεία του άρθρου 55 του Σωφρονιστικού Κώδικα.
Σύμφωνα λοιπόν, με τη διάταξη του άρθρου 55, «1. Οι τακτικές άδειες χορηγούνται εφόσον: «1. Ο κατάδικος έχει εκτίσει το ένα πέμπτο της ποινής του χωρίς ευεργετικό υπολογισμό ημερών ποινής λόγω εργασίας και η κράτηση έχει διαρκέσει τουλάχιστον τρεις μήνες. Σε περίπτωση έκτισης ποινής ισόβιας κάθειρξης, η κράτηση πρέπει να έχει διαρκέσει τουλάχιστον οκτώ έτη. Κατ` εξαίρεση, σε αυτόν που καταδικάστηκε σε ποινή πρόσκαιρης κάθειρξης για παράβαση της παρ. 2 του άρθρου 380 του Ποινικού Κώδικα, τακτικές άδειες χορηγούνται εφόσον έχει εκτίσει τα δύο πέμπτα της ποινής του χωρίς ευεργετικό υπολογισμό ημερών ποινής λόγω εργασίας και η κράτηση έχει διαρκέσει τουλάχιστον δύο έτη.( Το τρίτο εδάφιο της παρ.1 καταργήθηκε με την παρ.1β   άρθρου 100  Ν.4139/2013, ΦΕΚ Α 74/20.3.2013.) Αν στον κατάδικο έχουν επιβληθεί περισσότερες ποινές κατά της ελευθερίας και δεν έχει γίνει προσμέτρηση τους σε μια συνολική ποινή, κατά το άρθρο 94 του Ποινικού Κώδικα, για τον υπολογισμό της ποινής που έχει εκτιθεί κατά την έννοια της παρούσας διάταξης, λαμβάνεται υπόψη το άθροισμα των επί μέρους ποινών. Σε περίπτωση ποινικού σωφρονισμού, απαιτείται ο εφηβικής ή μετεφηβικής ηλικίας κατάδικος να έχει εκτίσει το ένα πέμπτο του περιορισμού που του έχει επιβληθεί χωρίς ευεργετικό υπολογισμό ημερών ποινής λόγω εργασίας και η κράτηση έχει διαρκέσει τουλάχιστον τρεις μήνες. (Το στοιχείο 1 της παρ.1, όπως αυτό είχε αντικατασταθεί με το άρθρο 2 Ν.2943/2001, ΦΕΚ Α 203, και τροποποιηθεί  με το άρθρο 21 Ν.3727/2008, ΦΕΚ Α 257, αντικαταστάθηκε ως άνω με το άρθρο 77 Ν.4139/2013, ΦΕΚ Α 74/20.3.2013.) (2) Δεν εκκρεμεί κατά του καταδίκου ποινική διαδικασία για αξιόποινη πράξη σε βαθμό κακουργήματος (3) Εκτιμάται ότι δεν υπάρχει κίνδυνος τελέσεως, κατά τη διάρκεια της άδειας, νέων εγκλημάτων. (4) Συντρέχουν λόγοι που δικαιολογούν την προσδοκία ότι δεν υπάρχει κίνδυνος φυγής και ότι ο κρατούμενος δεν θα κάνει κακή χρήση της αδείας του (…).
Θεωρούμε πως, το εκάστοτε αρμόδιο, για τη χορήγηση τακτικής άδειας εξόδου από τη φυλακή, Πειθαρχικό Συμβούλιο του καταστήματος κράτησης,  δεν θα πρέπει να ερμηνεύει την ως άνω διάταξη κατά τρόπο ώστε να στερείται ο κρατούμενος τις άδειες εξόδου του σε περίπτωση που πληροί τις λοιπές προϋποθέσεις που θέτει ο Σωφρονιστικός Κώδικας, ειδικότερα δε, όταν έχει λάβει επανειλημμένες άδειες στο παρελθόν, των οποίων έκανε καλή χρήση. Σε κάθε περίπτωση, ο αρμόδιος ανακριτής, με τη σύμφωνη γνώμη του εισαγγελέα, εάν και εφόσον είχε κρίνει τον κρατούμενο ως ύποπτο φυγής ή τέλεσης νέων αδικημάτων (κριτήρια που λαμβάνουν υπόψη τους τόσο ο ανακριτής, κατ’ αρ. 282 ΚΠΔ, όσο και  τα αρμόδια συμβούλια προκειμένου να κρίνουν αν θα χορηγηθεί ή όχι τακτική άδεια σε κρατούμενο), θα  είχε επιβάλει την προσωρινή του κράτηση. Πολλώ δε μάλλον όταν δεν έχει επιβληθεί κανένας από τους προβλεπόμενους περιοριστικούς όρους που θα μπορούσαν να επιβληθούν στον απολογούμενο. Η ερμηνεία, η οποία κατά κόρον εφαρμόζεται από τα Πειθαρχικά Συμβούλια και οδηγεί στην “αυτόματη” αποστέρηση των αδειών εξόδου των κρατουμένων, καθώς, σε περιπτώσεις όπως η ανωτέρω, τα ίδια τα μέλη των συμβουλίων συμβουλεύουν τους κρατούμενους να μην υποβάλλουν καν αίτηση, αποτελεί αυθαίρετη κρίση που ευθέως θέτει υπό αμφισβήτηση και τρόπον τινά παρακάμπτει την απόφαση του ανακριτή, ο οποίος γνωρίζοντας σαφώς την ποινική κατάσταση του απολογούμενου αποφάσισε πως δεν συντρέχει λόγος για την επιβολή του επαχθέστερου μέτρου δικονομικού καταναγκασμού, ήτοι αυτού της προσωρινής κράτησης. Συνεπώς, κατά αυτό τον τρόπο, οι κρατούμενοι στερούνται τις άδειές τους, τις τόσο σημαντικές για τους ίδιους (για την ψυχολογική τους επιβίωση, τη διατήρηση των δεσμών τους με τον «έξω κόσμο» και τις οικογένειές τους και την προετοιμασία για την αποφυλάκισή τους), όσο και για το κατάστημα.
Παρατηρούμε πως πολλοί κρατούμενοι που δεν κρατούνται προσωρινά για μία ποινική υπόθεση και είναι καταδικασθέντες για κάποια άλλη, αναμένουν για χρόνια τη διεξαγωγή μίας δίκης που θα τους δώσει την ευκαιρία να ζητήσουν τη χορήγηση τακτικής άδειας εξόδου τους, με συνέπεια να καταστρατηγείται η εφαρμογή του ευνοϊκού αυτού μέτρου.
Το σχέδιο του νέου σωφρονιστικού κώδικα που δεν έχει εισαχθεί προς ψήφιση μέχρι σήμερα, όπως είναι διατυπωμένο και εμφανίζεται ηλεκτρονικά στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, μετά την ολοκλήρωση της δημόσιας διαβούλευσης, φαίνεται να αποκαθιστά το αληθινό, κατά την κρίση μας, νόημα του σωφρονιστικού νομοθέτη. Έτσι, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 53 του νομοσχεδίου, μεταξύ άλλων, ορίζεται ότι για την χορήγηση της τακτικής άδειας, προϋπόθεση  συνιστά να μην : « 2)  εκκρεμεί κατά του καταδίκου ποινική διαδικασία για αξιόποινη πράξη σε βαθμό κακουργήματος που να αποτελεί λόγο κράτησης ».
Φρονούμε λοιπόν, πως θα έπρεπε να ερμηνεύεται η διάταξη του άρθρου 55 του ισχύοντος Σωφρονιστικού Κώδικα κατά τρόπο ώστε εάν, κάποιος κρατούμενος δεν κρατείται προσωρινά για κάποια ποινική υπόθεση που εκκρεμεί σε βάρος του και έχει απολογηθεί σχετικά με αυτή και εμφανιστεί ενώπιον του αρμόδιου Ανακριτή - ο οποίος δηλαδή έκρινε πως δε συντρέχει η περίπτωση επιβολής προσωρινής κράτησης - να μπορεί να λάβει άδεια εξόδου εφ΄όσον πληροί τις υπόλοιπες προϋποθέσεις του νόμου.
Για τους λόγους αυτούς, ζητούμε την παρέμβαση των Εισαγγελικών και Δικαστικών Αρχών, προκειμένου να ερμηνευτεί η διάταξη του άρθρου 55 του Σωφρονιστικού Κώδικα ούτως  ώστε να χορηγούνται άδειες εξόδου των κρατουμένων από τη φυλακή και στην περίπτωση που εκκρεμεί κατά του καταδίκου ποινική διαδικασία για αξιόποινη πράξη σε βαθμό κακουργήματος που δεν αποτελεί λόγο κράτησης.
Θα ήταν εξίσου σημαντικό να διορθωθεί με νομοθετική παρέμβαση, η κακότεχνη διατύπωση του άρθρου 55 του Σωφρονιστικού Κώδικα με σκοπό την αποκατάσταση του αληθινού, κατά την κρίση μας, πνεύματος του σωφρονιστικού νομοθέτη και να τεθεί προς ψήφιση το σχέδιο του νέου σωφρονιστικού κώδικα, όπως διατυπώθηκε μετά από νομοθετική πρωτοβουλία του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.



Κυριακή 10 Νοεμβρίου 2013



ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΩΝ ΤΕΣΣΑΡΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΩΝ, ΑΠΕΡΓΩΝ ΠΕΙΝΑΣ ΑΠΟ 24 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ

Ως νομικό παρατηρητήριο για τα δικαιώματα των κρατουμένων παρεμβαίνουμε σχετικά με την υπόθεση των τεσσάρων τούρκων απεργών πείνας που κρατούνται στη φυλακή Κορυδαλλού. Ειδικότερα, οι Yuksel Ahmet Duzgun, Erdogan Ҫakir, Hasan Biber και Mehmet Yayla βρίσκονται ήδη στην τεσσαρακοστή τέταρτη ημέρα απεργίας πείνας, διαμαρτυρόμενοι με αυτό τον έσχατο τρόπο, κατά των αιτήσεων έκδοσης τους σε Γερμανία, Γαλλία και Τουρκία κατά περίπτωση. Η κατάσταση δε της υγείας τους, σύμφωνα με τις γνωματεύσεις των ιατρών είναι σε ιδιαίτερα κρίσιμο στάδιο και βλάβες που έχει υποστεί η υγεία τους θα είναι μη αναστρέψιμες.
Οι τέσσερις απεργοί πείνας έχουν αιτηθεί πολιτικό άσυλο από την Ελλάδα, καθώς εγκατέλειψαν τη χώρα τους λόγω των διώξεων που υφίσταντο στην Τουρκία εξαιτίας της νόμιμης πολιτικής και συνδικαλιστικής τους δράσης. Η πολιτική δραστηριότητα, η οποία είναι αυτονόητα προστατευόμενη από το ελληνικό Σύνταγμα, στην Τουρκία διώκεται και εναντίον της, αποδίδεται ο χαρακτηρισμός της τρομοκρατικής δράσης. Η διαδικασία σύλληψης, παραπομπής σε δίκη αλλά και οι εκδικάσεις των υποθέσεων με τον τουρκικό αντιτρομοκρατικό νόμο, λαμβάνουν χώρα κατά παράβαση των θεμελιωδών δικονομικών διατάξεων όπως αυτές αποκρυσταλλώνονται στο άρθρο 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων το Ανθρώπου. Ομολογίες αποσπώνται έπειτα από βασανιστήρια, οι κατηγορούμενοι, μεταξύ άλλων, στερούνται ουσιώδους υπεράσπισης τόσο κατά την προδικασία όσο και κατά την ακροαματική διαδικασία. Οι παραβιάσεις αυτές έχουν στηλιτευτεί πολλάκις από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, για παράβαση του άρθρο 6 της ΕΣΔΑ από πλευράς του τουρκικού κράτους.
Επιπλέον, οι τούρκοι πολιτικοί κρατούμενοι κρατούνται σε φυλακές, των οποίων οι συνθήκες βρίσκονται σε ευθεία αντίθεση με τις ευρωπαϊκές και διεθνείς υποχρεώσεις της Τουρκίας. Γνωστά είναι δε τα περίφημα κελιά τύπου F (λευκά κελιά απομόνωσης), των οποίων και μόνο η ύπαρξη, προσβάλει τον ευρωπαϊκό νομικό πολιτισμό και την αξιοπρέπεια του ανθρώπου. Οι συνθήκες αυτές έχουν οδηγήσει επανειλημμένα στην καταδίκη της Τουρκίας από το ΕΔΔΑ για παραβίαση του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ περί απαγόρευσης της απάνθρωπης ή ταπεινωτικής μεταχείρισης ή τιμωρίας, ενώ έχουν προκαλέσει και την σφοδρή κριτική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων και της Απάνθρωπης ή Ταπεινωτικής Μεταχείρισης ή Τιμωρίας (CPT).
Αποτελεί διεθνή υποχρέωση της Ελλάδας η μη έκδοση προσώπου σε χώρα στην οποία κινδυνεύει να υποστεί βασανιστήρια ή άλλη μεταχείριση ή τιμωρία αντίθετη με το άρθρο  3 της ΕΣΔΑ, ενώ δε, η χώρα μας δεσμεύεται και από τη Συνθήκη της Γενεύης του 1951, η οποία κυρώθηκε από την Ελλάδα με το Ν.Δ. 3989/1959, και συνεπώς αποτελεί υποχρέωση της χώρας κατά το άρθρο 28 παρ. 1 Σ. Επιπλέον, σύμφωνα με το άρθρο 438 ΚΠΔ περίπτωση γ’, η «έκδοση απαγορεύεται… όταν από τις περιστάσεις προκύπτει ότι η έκδοση ζητείται για λόγους πολιτικούς», διάταξη η οποία σκοπεί ακριβώς στην προστασία από την έκδοση και υποβολή σε μεταχείριση αντίθετη με τις θεμελιώδεις επιταγές της ευρωπαϊκής νομικής τάξης, προσώπων οι οποίοι πρόκειται να διωχθούν για δράσεις πολιτικές στις οποίες και δεν επιτρέπεται να αποδίδεται ποινική απαξία. Πολλώ δε μάλλον όταν κατά το άρθρο 5 παρ. 2 τελευταίο εδάφιο του Συντάγματος «απαγορεύεται η έκδοση αλλοδαπού που διώκεται για τη δράση του υπέρ της ελευθερίας».
Αντίστοιχα, σχετικά με τους απεργούς πείνας η υπόθεση των οποίων αφορά την έκδοση στη Γαλλία και στη Γερμανία και οι οποίοι θα βρεθούν αντιμέτωποι με την έκτιση πολυετών ποινών, οι οποίες στηρίχτηκαν στη νόμιμη άσκηση πολιτικών δικαιωμάτων, ο ίδιος ο νόμος 3251/2004 περί Ευρωπαϊκού Εντάλματος Σύλληψης στο άρθρο 11 περίπτωση 5 απαγορεύει την έκδοση ατόμου αν το οικείο ευρωπαϊκό  ένταλμα σύλληψης έχει εκδοθεί προς το σκοπό της δίωξης ή της τιμωρίας προσώπου λόγω των πολιτικών του φρονημάτων ή της δράσης του υπέρ της ελευθερίας. Θεωρούμε πως,  στα πλαίσια αυτή της ιδιαίτερα ταχείας διαδικασίας, είναι αδιέξοδη η πάγια τακτική των αρμόδιων δικαστηρίων να αρνούνται πεισματικά να επεισέλθουν στην ουσία και τη βασιμότητα των αποδιδόμενων κατηγοριών βάσει των οποίων εκδίδονται σωρηδόν ευρωπαϊκά εντάλματα σύλληψης.
Είναι αισιόδοξο το γεγονός ότι το Συμβούλιο Εφετών Πειραιά  αποφάσισε τη μη έκδοση του τούρκου απεργού πείνας Mehmet Yayla στις τουρκικές αρχές.
Καλούμε τις δικαστικές αρχές και ειδικότερα, το αρμόδιο τμήμα του Αρείου Πάγου να μην επικυρώσει τις αποφάσεις των Συμβουλίων Εφετών περί έκδοσης των λοιπών απεργών πείνας.

Νομικό Παρατηρητήριο για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων
Βενιζέλου και Βασιλέως Ηρακλείου 18, Θεσσαλονίκη, Τ.Κ. 54624
Τηλέφωνο επικοινωνίας: 6989293042





Σχετικά με την πρόσφατη περίπτωση λήψης, από αστυνομικούς υπαλλήλους, δείγματος DNA , επιβληθείσα με τη βία, σε «ύποπτους»

                Το τελευταίο χρονικό διάστημα γίναμε μάρτυρες μιας παράνομης πρακτικής εκ μέρους των διωκτικών αρχών και ειδικότερα, εκ μέρους αστυνομικών του αρμόδιου τμήματος της Διεύθυνσης Ασφαλείας Θεσσαλονίκης, πρακτική που συνίσταται στο να «καλούνται» ή να προσάγονται βίαια και αιφνιδιαστικά πολίτες ως «ύποπτοι» τέλεσης αδικημάτων και να λαμβάνεται, χωρίς τη συναίνεση τους, δείγμα γενετικού υλικού, παρά τα όσα ορίζονται σύμφωνα με το άρθρο 200Α του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, το οποίο και προϋποθέτει την ύπαρξη ασκηθείσας ποινικής δίωξης.
                Τα συγκεκριμένα άτομα, παρόλο που χαρακτηρίστηκαν από τις διωκτικές αρχές ως «ύποπτοι», αναγκάστηκαν να υποστούν ένα δυσανάλογο και εξαιρετικά επαχθές μέτρο δικονομικού καταναγκασμού παρά τω νόμω, καθώς ο τελευταίος αυτό το επιφυλάσσει για όσους έχει ασκηθεί εναντίον τους ποινική δίωξη και έχουν αποκτήσει την ιδιότητα και , κατ΄επέκταση, τα δικαιώματα του κατηγορουμένου. Μέσα από αυτή την παράνομη μεθόδευση, όντας ύποπτοι  και μη συμμετέχοντας τυπικά στην οικεία ποινική δικογραφία, παραβιάστηκαν ευθέως τα υπερασπιστικά δικαιώματα που χορηγούνται στον κατηγορούμενο σύμφωνα με τις διατάξεις του Κ.Π.Δ., καθώς δεν τους επετράπη σε αυτό το στάδιο, μεταξύ άλλων, να λάβουν γνώση της δικογραφίας και των ενδεχομένων κατηγοριών ούτε να συμπαρασταθούν με συνήγορο.
                Αντίστοιχες παράνομες πρακτικές και επεμβάσεις στο ανθρώπινο σώμα που περιστέλλουν συνταγματικά κατοχυρωμένα δικαιώματα, μεταξύ αυτών και την αξία του ανθρώπου, καθώς τον υποβιβάζουν σε αντικείμενο, σε απλό μέσο προς την επιδίωξη οποιουδήποτε αντεγκληματικού σκοπού, πρέπει να παύσουν άμεσα και σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να τελούν υπό των εγγυήσεων του Συντάγματος ,του Κ.Π.Δ. και των Διεθνών Συμβάσεων.
                Ειδικά σε μία περίοδο όπου βλέπουμε να διαστέλλεται επικίνδυνα η έννοια της στέρησης της φυσικής ελευθερίας και βρισκόμαστε αντιμέτωποι με εξόφθαλμες παραβιάσεις του Συντάγματος και του Κ.Π.Δ., είτε αυτές αφορούν παραβίαση του άρθρου 288 Κ.Π.Δ στην περίπτωση του απεργού πείνας Κώστα Σακκά που βρίσκεται προσωρινά κρατούμενος για πάνω από 2,5 χρόνια, είτε παραβίαση του  άρθρου 200Α στην παρούσα εκ μέρους των διωκτικών αρχών, οφείλουμε ως νομικοί και κοινωνοί να σταθούμε απέναντι σε προσπάθειες κατάλυσης κάθε έννοιας νομιμότητας και του κράτους δικαίου.
                Καλούμε, λοιπόν, τις αρμόδιες Εισαγγελικές και Δικαστικές Αρχές να λάβουν θέση σχετικά με τα ανωτέρω, να παύσει κάθε παράνομη προανακριτική πράξη σε βάρος πολιτών που χαρακτηρίζονται ως ύποπτοι τέλεσης έκνομων ενεργειών, να ακυρωθούν οι παράνομες προανακριτικές ενέργειες λήψης δια της βίας γενετικού υλικού από ύποπτους και να μη χρησιμοποιηθούν τα όποια αποτελέσματα αυτών σε οποιαδήποτε ποινική διαδικασία και αν προκύψει.